fot.Marcin Domański

Star 200 ZBM - GBM 2/8

Średni samochód gaśniczy wodno-pianowy

Drugim obok Jelczańskich Zakładów Samochodowych producentem wodno-pianowych samochodów gaśniczych był Zakład Budowy Maszyn "Osiny". W latach osiemdziesiątych produkowano tam uproszczone pojazdy typu GBM przeznaczone głównie dla ochotniczych straży pożarnych. W 1984 roku, obok dotychczas wytwarzanego GBM-a na podwoziu Star 266, wykonano pierwsze egzemplarze samochodu GBM 2/8 zabudowanego na szosowym podwoziu z układem jezdnym 4x2. Początkowo za nośnik podwoziowy posłużył Star A29 ale wskutek zakończenia w Starachowicach produkcji samochodów z silnikami benzynowymi wykonano zaledwie kilka egzemplarzy tego wariantu. Kolejne pojazdy były już wykonywane na bazie Stara A200 wyposażonego w silnik wysokoprężny o znacznie korzystniejszym, w stosunku do benzynowego źródła napędu stosowanego w Starze 29, jednostkowym wskaźniku mocy. Zabudowa pożarnicza charakteryzowała się maksymalnym uproszczeniem zarówno struktury nadwozia jak i układu wodno-pianowego.

Podwozie

Samochód GBM 2/8 ZBM został zabudowany na podwoziu Star A200. Konstrukcja podwozia opierała się na ramie składającej się z podłużnic o przekroju ceowym i poprzeczek, do której przytwierdzono zderzaki, zaczep do holowania typu ucho-sworzeń (z przodu) i obrotowy hak pociągowy (z tyłu). Zawieszenie składało się z piórowych, półeliptycznych, podłużnych resorów z amortyzatorami typu Armstrong.

Źródłem napędu pojazdu był wysokoprężny silnik typu S359M, o mocy 150 KM i pojemności skokowej 6840 cm3. Przeniesienie napędu na tylną oś odbywało się za pośrednictwem 6-biegowej (5+R), mechanicznej skrzyni biegów S5-45. Samochód wyposażono w bębnowe hamulce z pneumatycznym wspomaganiem nadciśnieniowym, posiadające dwa niezależne układy dla kół przednich i tylnych. Ponadto zastosowano hamulec pomocniczy (postojowy) sterowany pneumatycznie i działający na tylne koła samochodu.

W latach 1984-1986 pojazd otrzymywał dwumiejscową kabinę kierowcy typu 642. W 1987 roku zastosowano zmodernizowaną kabinę 678. Zmiany objęły m.in. podwyższenie dachu, przestylizowanie ściany przedniej oraz błotników a także wprowadzenie krótkich drzwi. Innowacją było również zastosowanie szerokich lusterek wstecznych poprawiających widoczność oraz potrójnych wycieraczek przedniej szyby, skuteczniej oczyszczających jej powierzchnię.

Zabudowa pożarnicza

Nadwozie specjalne samochodu było całkowicie metalowe i charakteryzowało się prostą i kanciastą linią. Składało się ono z dwóch części - wyższej i niższej. Pierwszą część stanowił, umieszczony za seryjną kabina Stara, 4-osobowy przedział załogi.

Kabina załogi była połączona z kabiną seryjną Stara gumowym rękawem, co umożliwiało komunikację między dowódcą a resztą załogi. Strażacy zajmowali miejsca na dwóch podwójnych siedzeniach (znanym m.in z Osinobusów), umieszczonych tyłem w kierunku jazdy. Przewietrzanie przedziału umożliwiała jedynie uchylna klapa umieszczona w dachu.

Tuż za kabiną załogi, w centralnej obniżonej części nadwozia umieszczono zbiornik na wodę. Był on wykonany z blachy stalowej i posiadał kształt prostopadłościanu. Wyposażono go w nasadę 75 do tankowania hydrantowego (w tylnej części dachu) oraz nasadę 110 do spustu wody (z tyłu poniżej linii zabudowy). Wzdłuż zbiornika umieszczono po obu stronach skrytki na sprzęt, osłonięte uchylnymi drzwiczkami zamykanymi na klamkę. W końcu lat osiemdziesiątych w miejsce drzwiczek zastosowano drzwi żaluzjowe.

W tylnej części nadwozia znajdował się przedział motopompy, do którego dostęp zapewniała szeroka skrytka zaopatrzona w dwie uchylne klapy (w ścianie tylnej oraz oraz z prawej strony).

Dach obniżonej części zabudowy wykonany był w formie podestu roboczego na którym przewożono węże ssawne, drabinę oraz inny drobny sprzęt. Drabinkę służącą do wejścia na dach umieszczono z lewej strony na tylnej ścianie nadwozia.

Na przedniej ścianie kabiny kierowcy, po prawej stronie zamontowano szperacz pogorzeliskowy. Ponadto pojazd otrzymał zestaw dwutonowej sygnalizacji dźwiękowej Belma oraz trzy lampy pulsacyjne Elektra LBS 5. Od roku 1987 w samochodzie zaczęto montować nowsze stroboskopowe lampy Elektra LBX 11.

Układ wodno-pianowy

Głównym elementem układu wodno-pianowego "osinowego" Stara była zamontowana w tylnej części pojazdu motopompa typu M8/8 produkowana w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych w Gliwicach. Była to jednozakresowa pompa o wydajności 800 l/min @ 8 bar, model PO-5.

Pojazd nie posiadał urządzenia szybkiego natarcia oraz zbiornika na środek pianotwórczy. Wytworzenie piany możliwe było jedynie z zewnętrznego zbiornika środka pianotwórczego, z wykorzystaniem zasysacza liniowego.

Samochód wyposażono w jedną nasadę tłoczną 75, będącą de facto nasadą tłoczną motopompy (tylna skrytka), jedną nasadą ssawną 110 (z tyłu poniżej linii zabudowy) oraz jedną nasadę 75 napełniania zbiornika (z tyłu na dachu).

Możliwości taktycznego wykorzystania samochodu Star 200 ZBM GBM 2/8

Czerpanie wody przez motopompę

  • z własnego zbiornika poprzez zawór kulowy
  • ze zbiornika zewnętrznego poprzez wąż ssawny połączony z nasadą ssawną 110
  • z sieci hydrantowej poprzez nasadę 75 napełniania zbiornika
Tłoczenie wody lub piany przez motopompę
  • do nasady tłocznej motopompy
Czerpanie środka pianotwórczego
  • z zewnętrznego zbiornika poprzez zasysacz liniowy

Podsumowanie

Samochód Star 200 GBM 2/8 był maksymalnie uproszczoną odmianą samochodu wodno-pianowego. Nawet w zestawieniu z Jelczem 008 produkowanym w JZS, produkt z "Osin" charakteryzował się znacznie większą prostotą konstrukcji oraz znacznie uboższym wyposażeniem. Generalną wadą pojazdu była również uproszczona technologia produkcji, co wpływało na trwałość nadwozia. Przedział załogi nie posiadał dostatecznego systemu przewietrzania (brak możliwości opuszczania szyb) oraz brak jakiegokolwiek systemu ogrzewania (!). Niska jakość zamków zastosowanych w drzwiach przedziału załogi oraz w drzwiach osłaniających skrytki, powodowały samoczynne otwieranie podczas jazdy. Pomimo zasadniczych wad tego samochodu, trzeba stwierdzić, że stanowił on znaczący zastrzyk poprawiający stan usprzętowienia ochotniczych straży pożarnych. W latach 1984-1990 zakład dostarczył w sumie 273 egzemplarze tego pojazdu

.

Star 200 ZBM (1984)

Okres produkcji: 1984-1992
Producent podwozia: Fabryka Samochodów Ciężarowych im. F. Dzierżyńskiego w Starachowicach
Producent zabudowy: Zakład Budowy Maszyn w Nowej Wsi k. Częstochowy

Oznaczenie pożarnicze wg PN-79: GBM 2/8
Podwozie: Star A200
Silnik: typu S359M, wysokoprężny, sześciocylindrowy, rzędowy, o mocy 150 KM i pojemności skokowej 6840 cm3
Skrzynia biegów: S5-45 mechaniczna, 5+R
Sprzęgło: jednotarczowe, suche sterowane hydraulicznie
Układ jezdny: 4x2
Nadwozie: dwusegmentowe, składające się z kabiny typu 642 (1979-1986) lub 678 (1987-1992) i nadwozia specjalnego (w całości stalowe)
Liczba miejsc: 6 (2+4)
Rozstaw osi: 3900 mm
Dopuszczalna masa całkowita: ok. 9500 kg
Poj. zbiornika paliwa: 150 l
Prędkość maks.: 95 km/h
Zużycie paliwa w czasie jazdy: ok. 21 l/100 km

Motopompa: GZUT M8/8 PO-5E Polonia, jednozakresowa o wyd. 800 l/min @ 8 bar
Zbiornik wody: stalowy, spawany w kształcie prostopadłościanu o poj. 2000 l
Nasady: 1x tłoczna 75 (tylna skrytka), 1x ssawna/spustowa 110 (z tyłu poniżej lini zabudowy), 1x tankowania hydrantowego 75 (tył, na dachu)

Wyposażenie:

  • Motopompa M8/8 PO-5E Polonia
  • Węże ssawne wraz kompletem armatury strony ssawnej
  • Węże tłoczne W75 - 140 mb
  • Węże tłoczne W52 - 80 mb
  • Armatura wodno-pianowa
  • Drabina trójprzęsłowa nasadkowa
  • Lekki sprzęt burzący