?redni samochód ga?niczy wodno-pianowy

Niekiedy mo?na spotka? si? ze stwierdzeniem, ?e pierwszym produkowanym (mówi?c ?ci?lej – zabudowywanym) samochodem po?arniczym w powojennej Polsce by? Bedford OLBZ GM-8 i GAM 16/8. Tymczasem jeszcze przed rozpocz?ciem wykonywania zabudów na Bedfordach, do Polski sprowadzono z Francji 100 fabrycznie nowych sztuk podwozi samochodu Ford V8, z przeznaczeniem do karosacji na samochody po?arnicze. Dostaw? zrealizowano w dwóch partiach po 50 sztuk – odebranych 6 i 16 wrze?nia 1947 r. Cena pojedynczego egzemplarza wynosi?a 800 tys. ówczesnych z?otych (960 tys. wraz z kompletem cz??ci zamiennych i narz?dzi oraz ko?em zapasowym). Zakup ten realizowany by? z ramienia Ministerstwa Administracji Publicznej przez dzia?aj?cy jeszcze wówczas Zwi?zek Stra?y Po?arnych RP.

Co charakterystyczne, prawie po?ow? (47 szt.) z dostarczonych podwozi przydzielono od razu do resortów. Najwi?ksz? pojedyncz? parti? nowych Fordów – 24 sztuki – przekazano Ministerstwu Komunikacji. Fakt ten nie powinien dziwi?, bior?c pod uwag? kontekst historyczny. Podstawowym problemem by?a wówczas odbudowa zrujnowanego kraju, przy czym wobec braku odpowiedniej sieci dróg i taboru samochodowego podstawow? rol? w transporcie odgrywa?a kolej. Przeto samochody te mo?na by?o spotka? relatywnie cz?sto w kolejowych stra?ach po?arnych. Drugim najwi?kszym beneficjentem dostaw Fordów by?o Ministerstwo Przemys?u i Handlu, dla którego przeznaczono 20 samochodów. Trzecim i ostatnim resortem by?o Ministerstwo ?eglugi, które otrzyma?o z kolei zaledwie trzy wozy. Pozosta?e samochody zosta?y rozdzielone pomi?dzy Okr?gi Wojewódzkie Zwi?zku Stra?y Po?arnych RP (po kilka sztuk, z wyj?tkiem gda?skiego OW – 1 pojazd). Ponadto, 2 pojazdy otrzyma? Centralny O?rodek Wyszkolenia Po?arniczego (COWP) w Warszawie, a jeden egzemplarz zachowano jako „rezerw?”. Dalsze losy tego ostatniego Forda nie s? znane.

Co ciekawe, nie wszystkie samochody otrzyma?y jednolita zabudow?. Najbardziej rozpowszechniona by?a wersja „seryjna”, produkowana przez Wytwórni? Sprz?tu Komunikacyjnego w Mielcu oraz Zak?ady Samochodowe w Kaliszu. Mielecka WSK wykona?a co najmniej 38 sztuk Forda V8 GM-8. Brak jest dok?adnych danych co do wielko?ci produkcji w kaliskiej fabryce. ??cznie wyprodukowano ok. 70 wozów seryjnych. Przystosowanie Fordów do roli samochodów ga?niczych brali cz?sto na siebie sami odbiorcy. Przyk?adowo, z 5 samochodów, które przeznaczono dla OW w Poznaniu, 3 pozosta?y w stolicy województwa i zosta?y zabudowane przez warsztaty pozna?skiej stra?y. We w?asnym zakresie zabudowy wykona?y równie? m.in. stra?e po?arne z Katowic i Raciborza. Zabudowy te cz?sto bardzo ró?ni?y si? od egzemplarzy z produkcji seryjnej. W Zwi?zku SP RP zak?adano równie?, ?e oprócz standardowej wersji GM-8, zostan? wyprodukowane tak?e m.in. beczkowozy. Na chwil? obecn? nie ma jednak potwierdzonych wiadomo?ci o takich wersjach na podwoziach z tej dostawy.

Nawet oparte o wspólny projekt (i zewn?trznie identyczne) fabryczne zabudowy z WSK Mielec i ZS Kalisz ró?ni?y si? od siebie. Wersja produkowana w Mielcu mia?a zabudow? ca?kowicie metalow?, natomiast ta z Kalisza by?a jeszcze oparta o szkielet drewniany, pokryty mi?kk? blach? stalow?, podwójnie dekapowan?. Poza tym by?y to niemal identyczne samochody. Uk?ad nadwozia by? podobny jak w produkowanym nied?ugo potem Bedfordzie tudzie? Starze 20: za kabin? kierowcy znajdowa? si? schron na motopomp? wielko?ci M-800, za ni? z kolei przedzia? za?ogi z dwoma drewnianymi ?awkami dla 7 stra?aków. ??cznie w samochodzie przewidziano miejsca dla 9-osobowej obsady, czyli pe?nej ówczesnej sekcji bojowej. Za kabin? umieszczono nieco „obni?on?” cz??? zabudowy ze skrytkami, miejscem na dwa dwuko?owe zwijad?a do w??y t?ocznych i dachem z galeryjk?, równie? przeznaczonym do transportu odcinków. Na dachu umieszczono mocowanie (tzw. pochylni?) do drabin. Intryguj?ce by?o pierwotne oznaczenie samochodu – GM-4000. Pozostaje ono nierozszyfrowane. Jeden z pierwszych egzemplarzy Forda V8 GM-8 wyprodukowanych w Mielcu trafi? pod koniec 1948 r. do COWP, gdzie mia? by? przeznaczony do celów szkoleniowych.

Fordy V8 wykorzystywano cz?sto (np. w stra?ach kolejowych) do ci?gni?cia motopomp przewo?nych du?ej wydajno?ci, sprowadzonych z Wielkiej Brytanii. Zdarza?y si? równie? interesuj?ce pó?niejsze konwersje – przyk?adowo, jeden egzemplarz Forda V8 GM-8 zosta? po jakim? czasie przebudowany w gda?skiej portówce na SPgaz.

Zakup nowiutkich Fordów V8 – kosztem niemal stu milionów ówczesnych z?otych, i to tylko za same podwozia! - stanowi? ogromny zastrzyk ?wie?ego sprz?tu dla wi?kszych (wzgl?dnie wa?niejszych) stra?y po?arnych w ca?ym kraju, które korzysta?y g?ównie z porzuconych lub „zdobycznych” samochodów poniemieckich lub pojazdów z demobilu wojskowego, cz?sto tylko zast?pczych, a w wi?kszo?ci „zm?czonych” wojn? i wysoce awaryjnych. Zabezpieczono przede wszystkim najpilniejsze potrzeby stra?y resortowych, chroni?cych infrastruktur? i maj?tek ruchomy (np. tabor kolejowy) najwa?niejsze z punktu widzenia odbudowy i dalszego rozwoju kraju.(KN)

Ford V8 GM-8

Oznaczenie po?arnicze wg PN-79: GM-8
Podwozie: Ford V8 z o?miocylindrowym (V8), benzynowym silnikiem o poj. skokowej 3921 cm³ i mocy ok. 82 KM
Skrzynia biegów: 4+R
Uk?ad jezdny: 4x2
D?ugo?? podwozia (bez zabudowy): 6030 mm
Szeroko?? podwozia (bez zabudowy): 2080 mm
Rozstaw osi: 4013 mm
Masa ca?kowita: 6230 kg
Masa w?asna podwozia (bez zabudowy): 1880 kg
?adowno??: 4350 kg

Wyposa?enie przewidywane do przewo?enia w wersji „seryjnej” (m.in.)

• motopompa wielko?ci M-800 z osprz?tem
• drabina dr??kowa [wysuwana] 14-metrowa
• drabina hakowa
• drabina s?upkowa
• 2 szt. aparatów oddechowych (tlenowych)
• 9 szt. masek przeciwgazowych
• p?achta do skakania
• 200 m w??a t?ocznego „B” na dwóch zwijad?ach dwuko?owych (po 100 m)
• 6 szt. odcinków w??a t?ocznego „B” w kr?gach
• 14 szt. odcinków w??a t?ocznego „C” w kr?gach
• linka ratownicza 30 m
• aparat ratunkowy
• nosze
• apteczka sanitarna
• derka do gaszenia [koc ga?niczy]
• sprz?t burz?cy i pomocniczy

• Centralny O?rodek Wyszkolenia Po?arniczego w Warszawie
• Kolejowa Stra? Po?arna Warsztatów G?ównych w Tarnowie
• Kolejowa Stra? Po?arna w Tczewie